खेलाडीको सफलता प्रशिक्षण विधिमा आधारित रहेको हुन्छ । एथलिटहरूलाई उनीहरूको पूर्ण क्षमताको विकास गर्न मद्दत गर्ने र प्रदर्शनको विश्लेषण, सान्दर्भिक सीपहरू प्रोत्साहन प्रदान गरेर तयारी गरिन्छ ।
खेलाडीको मार्गदर्शन र तिनीहरूको छनौटको प्रक्रिया कोच अर्थात् प्रशिक्षक जिम्मेवार हुने गर्दछ । कोचिंग भनेको एथलिट वा टोलीलाई पूर्ण क्षमता हासिल गर्नका लागि मार्गदर्शन, प्रेरणा र सशक्त बनाउनु हो । राम्रो एथलेट हुनलाई प्रतिभा चाहिन्छ तर उनीहरुलाई राम्रो कोच पनि उत्तिकै महत्व हुन्छ ।
कोचको सबैभन्दा महत्वपूर्ण गुण उत्साहको साथ प्रशिक्षण दिलाउन सक्ने क्षमता चाहिन्छ । अष्ट्रेलियाका पूर्व रग्बी खेलाडी एवं सोधकर्ता क्रिस वेलम्यानको कथन अनुसार प्रशिक्षकहरूले खेलको शिक्षाको ७५ प्रतिशत उनीहरूका खेलाडीहरूलाई खर्च गरेर २५ प्रतिशत समय कोचिंगमा दिने हो भने सफलता नजिक रहेको बताउछन् । उनले आफ्नो अनुभवमा केहि प्रशिक्षकहरूले एथलीटहरू कसरी सिक्छन् भनेर बुझ्न समय नलिएको समेत बताएका छन् ।
उत्कृष्टता कोचमा हुने गुणहरु :
क) उत्कृष्ट कौशलता आधार तयार गर्ने ।
ख) आत्मविश्वास प्रेरित र सहभागीहरूलाई उत्प्रेरित गर्ने क्षमता ।
ग) मूल्यांकन गर्ने र समस्या समाधान गर्ने क्षमता ।
घ) दृढता र धैर्य ।
ङ) राम्रो संगठन निर्माण गर्ने ।
च) एक संवेदनशील र सहयोगी दृष्टिकोण ।
छ) शारीरिक क्षमता ।
राम्रो कोच बन्न :
१) खेलको लागि जोश बुझ्नेः
कोचिंगमा उफ्रिनु भन्दा पहिले कोचहरूले खेलको लागि उनीहरूको उत्कटता बुझ्नु पर्दछ । खेलको लागि उच्चस्तरको उत्कृष्टताले ऊर्जा, रचनात्मकता र खेलाडीहरूलाई उत्प्रेरित गर्ने क्षमतालाई ठूलो प्रभाव पार्दछ । जोश सकारात्मक रहेको हुनुपर्छ । यदि एक खेलाडी वा एक सहायक कोच उत्साहित अभ्यास गर्न आउँछ, त्यो भावना र जोसले सजिलै टिमको हर अन्य सदस्यको लागी समेत प्रभाव गराउछ ।
२) शिक्षणको लागि स्टेज तयार गराउनुः
अभ्यास गर्नु अघि एथलीटहरूसँग भेट्नुहोस् र भूमिका बारे वर्णन गर्नुहोस् । उनीहरूलाई थाहा दिनुहोस् तपाईंको उद्देश्य तिनीहरूको एथलेटिक सीप सुधार गर्न मद्दत गर्नु हो । उनीहरूमा प्रभाव पार्नुहोस् कि तपाईं उनीहरूको ख्याल राख्नुहुन्छ व्यक्तिको रूपमा, तपाईं तिनीहरूको जीवनको बारे चिन्तित हुनुहुन्छ । हेरचाहको महसुस गर्नाले एक खेलाडीलाई बढी सशक्त बनाउछ । प्रयास र एकाग्रता बढ्छ । तपाईंको हेरचाहको अंश भनेको खेलाडीहरूका गल्तीहरू सच्याउन गर्नु हो ।
३) सकारात्मक सोचको महत्व हुन्छः
खेलाडीहरूलाई प्रेरणानात्मक निश्चित प्रविधिको अभ्यास गर्न वा दक्ष ड्रिल प्रदर्शन गर्न भन्दै सुझाउनुहोस् । हरेक मोडमा वर्णन गर्नुहोस् कि कसरी सबै कुरा खेल्ने तिनीहरूको क्षमतामा सकारात्मक प्रभाव पार्दछ ।
४) आधारभूत ज्ञानः खेलकुदका आधारभूत कुराहरू जान्नुहोस् र सिकाउनु होस् । जुन खेलाडी उचित कौशलस्तरको लागी अभ्यास डिजाइन गर्न सक्षम गराउन सक्दछ ।
५) सम्पूर्ण भागविधि प्रयोग गर्नु:
प्राय भागहरू वा चरणहरूमा सीपहरू सिकाउन आवश्यक पर्दछ । त्यस्तै, मौलिकको गहन ज्ञानले खेलाडीलाई एक फाइदा दिन्छ । किनकि उनीहरू सीप सही ढंगले प्रदर्शनको लागि एक मानसिक चेकलिस्ट बनाउँनु पर्छ । शिक्षकहरूले यसलाई ‘कार्य–विश्लेषण’ भनेर उल्लेख गर्नु पर्दछ ।
६) प्रभावकारी प्रेरणाः
प्रत्येक अभ्यासमा प्रत्येक खेलाडीलाई उत्प्रेरित सकारात्मक बनाउनुहोस । यसले ध्यान, मान्यता र सराहनाको लागि खेलाडीको आवश्यकतालाई सन्तुष्ट पार्छ । तपाइँको प्रशंसाले उनीहरुलाई विशिष्ट महसुस होस । सधैं प्रयासको प्रशंसा गर्दा नकारात्मकभन्दा बढी सकरात्मक खोज्ने प्रयास गर्नुहोस् ।
७) सफलताको योग्यताः
जब एक एथलीट वा टीम अन्ततः एक सीप वा अवधारणा मास्टर, उपलब्धि पहिचान गर्न समयको लागि अभ्यास रोक्न संकोच नगर्नुहोस् । तिनीहरूको प्रयासको प्रशंसा गर्नुहोस् र आफ्ना खेलाडीहरूलाई सम्झाउनुहोस् कि किन दक्षतामा निपूर्णता महत्वपूर्ण हुन्छ ।
८) प्रचारको लागि सम्मानित ब्यक्ति उभ्याउनु होसः
धेरै प्रशिक्षकहरूले खेलाडीहरूसँग निश्चित मानहरू र सुविधाहरूको बारेमा कुरा गर्छन् जुन उनीहरू सबै टोली सदस्यहरूमा हेर्न आशा गर्छन् । कोच वास्तवमै यी मानहरूको लागि सबैभन्दा राम्रो सकारात्मक मोडलहरू हुन् । जब राम्रो खेलकुदलाई जोड दिइन्छ, सम्मानसहित कोचिंगको बारेमा कुरा गर्नुहोस्, खेललाई सम्मान गर्नुहोस् र अधिकारीहरूप्रति दृष्टिकोण सकारात्मक बनाउन लगाउनु होस ।
९) धेरै खेलमा सहभागी बढाउन प्रयास गर्नुहोसः
अत्यधिक ईष्यालु कोचहरू कहिले काहिँ आफ्ना खेलाडीहरूलाई वर्षभरको आधारमा एउटा खेल खेल्न प्रोत्साहित गर्छन् । यसले अत्यधिक चोटपटक र बर्नआउट गर्न सक्छ । अन्य खेलहरूमा भाग लिनाले खेलाडीहरूले तपाईंको खेल खेल्ने तरिका सुधार गर्दछ । त्यसैले सहभागीको गुणस्तर र सफलता प्राप्त गर्ने प्रोत्साहित गर्नुहोस । एक राम्रो शिक्षक हुनु समय, प्रयास, अभ्यास, धैर्य र एक खेलाडीको जीवनमा एक फरक बनाउनको लागी हो ।
१०) कोचिंगको मनोवैज्ञानिक तरिका अपनाउनु होसः
एथलेटिक प्रदर्शन सुधार गर्न उनीहरूको अनुसन्धानमा फोकस गर्न सुष्म रूपमा मनोवैज्ञानिक आधारमा हस्तक्षेप वा सुधार गर्न प्रेरित गर्नु पर्ने हुन्छ ।
उल्लेखित विवरणको अभ्यासले कोच गर्नेलाई सकारात्मक र व्यक्तिगत सम्बन्धहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्छन् । मैदानमा उनीहरूको रेकर्ड बाहिरको सफलता सुनिश्चित गर्दछ । सम्बन्ध नै कोचिंगको आधार हो र एक सम्बन्ध दुई–मार्ग सडक भएता पनि उनीहरूको खेलाडीहरूसँग एक वास्तविक सम्बन्धको अनुशरण गर्न कोचको उत्तरदायित्व रहन्छ । खेल जित्ने उत्प्रेरक रूपमा मात्र कोचलाई होईन कोचले जीवनशैलीलाई समेत अभ्यस्त गराउछ । प्रयास र परस्पर निर्देशित रहने एथलेट आफै उर्जाशिल भएर सधैं सफलतातर्फ उन्मुख भएको देखिन्छ ।
-1731995984.jpg)
